ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΚΕΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που καθορίζουν την εφαρµογή, αποδοχή και χρήση του ηλεκτρονικού φακέλου υγείας στα Ελληνικά ∆ηµόσια Νοσοκοµεία. Αυτοί γενικά οµαδοποιούνται σε δύο κύριες κατηγορίες:

Παράγοντες του εσωτερικού περιβάλλοντος ή µικρο-περιβάλλον:

·        Η νοοτροπία του ιατρικού προσωπικού: Οι γιατροί κατά το µεγαλύτερο µέρος είναι αρνητικοί και θεωρούν ότι η ηλεκτρονική καταχώρηση δεναποτελεί ιατρικό έργο αλλά πάρεργο και δεν αποδέχονται την αλλαγή των κανόνων της λειτουργίας και των διαδικασιών που απαιτούνται κατά την εφαρµογή της ηλεκτρονικής διαχείρισης. Άλλωστε, οι γιατροί κατέχουν απόλυτη εξουσία πάνω στην ασθένεια και µονοπωλούν την θεραπεία της, κυριαρχώντας έτσι στο νοσοκοµειακό χώρο, θέτοντας οι ίδιοι τους κανόνες λειτουργίας.

·        Ο κοινωνικός παράγοντας: Οι επαγγελµατίες υγείας αντιδρούν στην ηλεκτρονική επεξεργασία προσωπικών δεδοµένων, φοβούµενοι το προσωπικό απόρρητο και κυρίως το ενδεχόµενο του στιγµατισµού ή ακόµα και της απαξίωσης.

·        Η κατάρτιση του ιατρικού, νοσηλευτικού, τεχνικού και διοικητικού προσωπικού στη χρήση υπολογιστών: Τα συστήµατα επαγγελµατικής εκπαίδευσης είναι µάλλον απαξιωµένα, ενώ τις περισσότερες φορές κυριαρχεί η απογοήτευση, η πτώση των ηθικών αξιών και η απουσία αφοσίωσης και επαγγελµατισµού. Επιπλέον η ανταπόκριση σε κάθε νεωτερισµό είναι υπόθεση των νεότερων, και η αποδοτικότητα φθίνει µε την ηλικία.

·        Τα παντός είδους συµφέροντα που αναπτύσσονται και επιζούν σε ποικίλες καταστάσεις δηµόσιας αδιαφάνειας, έλλειψης συγκεκριµένων δοµών, διαδικασιών και λειτουργιών, οι οποίες συντηρούνται µε διάφορους τρόπους, µεταξύ των οποίων είναι και εκείνη της αντίδρασης σε κάθε νέα ριζοσπαστική πρόταση αλλαγής ή βελτίωσης της υπάρχουσας κατάστασης. Άλλωστε «…το ιατρικό επάγγελµα θεωρείται ως µια από τις πάµπολλες οµάδες συµφερόντων που δρουν µέσα στην κοινωνία, αφού οι ηθικοί κώδικες και οι νόµοι που ρυθµίζουν την άσκηση της ιατρικής είναι επίσης µηχανισµοί προστατευτικοί του επαγγέλµατος, από τις παρεµβάσεις του κοινού και από τον ανταγωνισµό…».

·        Η πολυδιάσπαση τµηµάτων σε συνδυασµό µε την έξω–χωρική καταχώρηση: Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στους θαλάµους, οι γιατροί κρατούν χειρόγραφες σηµειώσεις για την κατάσταση των ασθενών, τις οποίες µεταγενέστερα θα πρέπει να µεταφέρουν στο ηλεκτρονικό ιατρικό υποσύστηµα. Ωστόσο, η ενέργεια αυτή απαιτεί τη σπατάλη πολύτιµου χρόνου, οποίος θα µπορούσε να αποδοθεί σε ασθενείς. Το πρόβληµα αυτό θα µπορούσε να επιλυθεί µε την εφαρµογή ασύρµατου τοπικού δικτύου (Wireless Local Area Network/WLAN) µε pen-based ή pocketable συσκευές. Με τον τρόπο αυτό είναι εφικτή η καταχώριση του ιστορικού από τους γιατρούς σε πραγµατικό χρόνο, ακόµα και αν αυτοί βρίσκονται εν κινήσει. Υπάρχουν διάφοραπροβλήµατα σχετικά µε την εφαρµογή της τεχνολογίας των WLANs. Τέτοια είναι:

1.     η υστέρηση στον τοµέα της ασφάλειας –είναι αρκετά ευάλωτα σε επιθέσεις και σε παρεµβολές

2.     υπερχείλιση καναλιών στις ασύρµατες συχνότητες (channel flood)

3.     ιιι) το µπλοκάρισµα συχνοτήτων (signal jamming)

4.     η καταγραφή δεδοµένων που κινούνται στο δίκτυο (sniffing) κ.ά

5.     η σχετικά χαµηλή ταχύτητα ανταλλαγής δεδοµένων και το υψηλό κόστος του εξοπλισµού. Όµως η τεχνολογία τους εξελίσσεται συνεχώς και τα προβλήµατα αυτά ξεπερνιούνται επιτυχώς.

·        Παράγοντες του εξωτερικού περιβάλλοντος ή µακρο–περιβάλλον:

·        Η έλλειψη της ταυτοποίησης ασθενών µε ενιαίους αριθµούς µητρώων, έτσι ώστε να αποφεύγονται οι πολύ-εγγραφές σε εθνικό επίπεδο, ως πρώτο βήµα δόµησης ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου.

·        Η µη αποδοχή της χρήσης των διεθνώς αποδεκτών κλινικών κωδικοποιήσεων και προτύπων για την συστηµατική καταγραφή των ιατρικών δεδοµένων. Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί η αµφισβήτηση και διαφωνία µέρους του ιατρικού σώµατος σχετικά µε την ελληνική µετάφραση της διεθνούς κωδικοποίησης ICD-9/10.

·        Η απουσία στενής επικοινωνίας και συνεργασίας ανάµεσα σε νοσοκοµεία ακόµα της ίδιας υγειονοµικής περιφέρειας, µε αποτέλεσµα να χάνεται πολύτιµος χρόνος για σχεδιασµό δοµών που ήδη έχουν εφαρµοσθεί επιτυχώς σε άλλα νοσοκοµεία.

·        Η έλλειψη ιατρικών και εργαστηριακών πληροφοριακών συστηµάτων στα δηµόσια νοσοκοµεία, αφού στη χώρα, η πληροφοριακή υποδοµή των δηµόσιων νοσοκοµείων σε αντίθεση µε τα ιδιωτικά, έχει επικεντρωθεί κυρίως στη διαχείριση λογιστικών και όχι ιατρικών εφαρµογών.

·        Η έλλειψη ποιότητας και ανταγωνισµού των δηµόσιων νοσοκοµείων έναντι του ιδιωτικού τοµέα

·        Η τεχνολογική πρόοδος, η οποία λόγω της ταχύτητας µε την οποία εξελίσσεται, επιβάλλει δοµικά και λειτουργικά σχήµατα ευέλικτα και προσαρµόσιµα σε αυτήν, έτσι ώστε να µην αποτυγχάνει µία προσπάθεια πριν ακόµα εφαρµοστεί και δοκιµαστεί.

·        Η ελλιπής χρηµατοδότηση των δηµόσιων νοσοκοµείων, αφού για παράδειγµα, από τα 129 δηµόσια νοσοκοµεία, µόνο τα 25 επιλεγµένα από το Υπουργείο Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών ασφαλίσεων, χρηµατοδοτήθηκαν για διαχειριστικά πληροφοριακά συστήµατα ετερογενούς προέλευσης, ενώ τα υπόλοιπα, προµηθεύονται τα διαχειριστικά τους συστήµατα µε ίδιους πόρους.

·        Τα σχετικά ελλιπή δηµοσιευµένα στοιχεία για την µελέτη αξιολόγησης των αυτοµατοποιηµένων πληροφοριακών συστηµάτων στην υγειονοµική περίθαλψη, αφού ίσως η αξιολόγηση των επενδύσεων ιατρικής πληροφορικής είναι πολυσύνθετη και προβληµατική.

·        Η έλλειψη σαφών και συγκεκριµένων στόχων, οι οποίοι πρέπει να προσδιοριστούν κατά την έναρξη µιας εφαρµογής διαχείρισης της ιατρικής πληροφορίας, σε σχέση µε τους οποίους µπορεί να αξιολογηθεί η πραγµατική απόδοση της.